De rol van de leerkracht bij emotionele noden in de klas: hoe je écht aanwezig kunt zijn zonder therapeut te zijn

“Ik ben toch geen therapeut?” Deze zin hoor ik de laatste maanden steeds vaker bij leerkrachten. Soms aarzelend, soms met een zucht van vermoeidheid. Het raakt me, want deze woorden komen niet voort uit onwil of onverschilligheid. Ze komen voort uit betrokkenheid, liefde, maar vaak ook uit pure uitputting. Je wilt er zijn voor elk kind in je klas, maar soms voelt het alsof je álles moet zijn: leerkracht, ouder, zorgverlener, luisterend oor, rustpunt, grenzensteller, motivator… en ondertussen moet je ook gewoon lesgeven.

In het huidige onderwijslandschap worstelen veel professionals met de rol van de leerkracht bij emotionele noden van kinderen. Het gaat niet langer alleen om lesgeven, maar om het bieden van een veilige omgeving waarin kinderen zich gehoord en begrepen voelen. Deze uitdaging vraagt om een herdefinitie van je rol, waarbij je als leerkracht niet therapeut hoeft te zijn, maar wel een verbindende volwassene die kinderen ondersteunt bij hun emotionele behoeften.

In deze blog wil ik je meenemen in een andere blik op je werk. Niet wat je nog allemaal zou moeten doen, maar hoe jij, vanuit wie jij bent als professional, écht aanwezig kunt zijn — zonder jezelf voorbij te lopen. Niet door harder te werken, maar door helderder te kijken, en te voelen wat wél van jou is. Voor de kinderen. En voor jezelf.

De realiteit in de klas vandaag

Lesgeven is vandaag de dag anders dan twintig jaar geleden. Of tien. Of zelfs vijf.

Je staat voor een klas van 25 kinderen, soms meer. En die kinderen zijn zó verschillend.

De één heeft behoefte aan duidelijke grenzen, de ander verlangt juist naar ruimte en vrijheid. Misschien zit er een kind met autisme naast een leerling met ADHD, terwijl een ander worstelt met heftige thuissituaties waar je nauwelijks iets van ziet. Er is rouw, trauma, angst, onveiligheid — onzichtbaar voor het blote oog, maar voelbaar voor jou.

En jij? Jij moet rust bewaren, structuur bieden, instructie geven. Oog hebben voor het leerproces én tegelijkertijd signalen van overprikkeling opvangen. Luisteren, regelen, bijsturen. En dan ook nog die leerplandoelen halen. Je bent leerkracht, geen psycholoog of therapeut. Maar soms voelt het alsof je alles moet zijn.

Herkenbare momenten

Misschien ken je het wel: een kind komt ’s ochtends binnen met een blik die je meteen herkent. Overprikkeld, moe, gespannen. Jij weet: vandaag is nabijheid belangrijker dan je planning. Of een leerling die ineens dichtklapt bij een groepsopdracht, waar je voelt dat er iets speelt, maar je ook weet dat je niet alleen voor dat kind kunt zorgen. Of die jongen die ‘lastig’ is, waar collega’s over zuchten en ouders over klagen. Maar jij zag zijn verdriet toen zijn hond overleed.

Dit werk vraagt zoveel méér dan enkel lesgeven. En toch lijkt het alsof het antwoord volgens beleidsmakers ligt in ‘meer discipline’ en ‘meer orde en gezag’. Spoiler: dat is niet genoeg. Niet als het doel is dat kinderen zich écht veilig voelen, leren en kunnen groeien.

Erkenning en normalisering

Laten we dit helder zeggen: nee, je bent géén therapeut. Dat hoeft ook niet. Niemand vraagt van jou om trauma’s te genezen of diagnoses te stellen. Maar… je bént wél van betekenis. Veel meer dan je zelf misschien beseft.

Jij bent de volwassene die een kind elke dag ziet. Die merkt als iets niet klopt. Die met een blik, een woord of een rustige aanwezigheid een wereld van verschil maakt. Dat is geen pleister op alles, maar vaak het begin van veiligheid. Je hoeft het niet perfect te doen. Geen extra cape aan te trekken. Dit werk is menselijk, het stopt niet bij lesdoelen, maar begint bij verbinding. Wat je voelt klopt, wat je doet telt. En je hoeft het niet alleen te dragen.

Wat kan je dan wél doen?

Herdefinieer je rol. Niet als redder of therapeut, maar als wat kinderen écht nodig hebben: een veilige, aanwezige volwassene. Iemand die niet alles oplost, maar wél blijft staan. Iemand die niet perfect is, maar wel echt. Hoe dan concreet?

• Werk aan veiligheid en voorspelbaarheid. Een kind dat weet wat er komt, kan ontspannen. Structuur, heldere verwachtingen, maar ook een warm onthaal elke dag opnieuw.

• Zie gedrag als een signaal. Niet iets dat gefikst moet worden, maar als een uitnodiging om te luisteren: wat wil dit kind mij eigenlijk zeggen?

• Durf ruimte te geven aan emoties. Je hoeft tranen niet weg te vegen of woede te sussen. Soms is aanwezig zijn al genoeg. Zonder oordeel, met zachtheid.

• Gebruik kleine rituelen. Een check-in bij het begin van de dag of een plek waar het kind even kan landen. Zo breng je stap voor stap meer rust, helderheid en verbinding in je klas of groep.

En jij?

Je geeft zoveel aan anderen. Maar wie zorgt er eigenlijk voor jou?

Hoe vaak neem jij echt de tijd om stil te staan bij hoe het met jou gaat, niet alleen professioneel, maar ook als mens? Jouw draagkracht, veerkracht en vuur verdienen voeding, zorg en erkenning.

Heb jij een plek waar je mag landen? Waar je je verhaal kwijt kunt zonder je sterk te hoeven houden? Daarom is een netwerk van gelijkgestemden zo belangrijk. Mensen die het snappen, omdat ze er ook middenin staan. Die niet oordelen, maar mee dragen.

Onderwijs doe je niet alleen. En je hoeft het ook niet alleen te dragen.

Samen gaat het lichter. Samen gaat het verder.

Voel jij je ook soms verloren?

Alsof je moet bijleren, aanpassen en volhouden — terwijl je diep vanbinnen verlangt naar helderheid en houvast? Dan is de Zonnekind community er voor jou. Niet om je te overladen met nóg meer theorie of to-do’s, maar om je inzichten aan te reiken die je blik verruimen en je versterken in je dagelijkse werk met kinderen.

Inzichten die je helpen te begrijpen wat er écht achter gedrag schuilt. Die je niet alleen laten kijken naar wat een kind doet, maar vooral naar waarom.

Het gaat niet om perfectie. Wel om nabijheid, echtheid en durven stilstaan bij wat er speelt — bij het kind én bij jezelf. Ik neem je mee in de wereld van Succesia: een reis door thema’s die je nergens anders zo helder en praktijkgericht krijgt uitgelegd. Theorie die leeft, omdat ze verbonden is met de praktijk.

Het Zonnekind platform biedt jou:

• Praktische inzichten die je morgen al kunt toepassen

• Een warme community die je herinnert dat je er niet alleen voor staat

• Ritme en rust zonder prestatiedruk

• Verdere verdieping die je in geen enkele opleiding vindt

Een plek waar jij mag landen, opladen en groeien — zodat jij kinderen mee kunt laten stralen, ook als het moeilijk wordt.

Doe je mee?

Want verandering begint niet met méér doen, maar met anders zien, anders zijn.

En daar hoef je niet alleen in te staan.

De Zonnekind community is toegankelijk via jouw pc of tablet. En het leuke is: er is ook een app, dus kennis en verbinding heb je altijd in je zak. Wil je graag meer weten? Neem dan een kijkje op de website van Zonnekind en ontdek hoe jij mee kunt groeien in deze warme, ondersteunende community.

Deel dit artikel gerust met collega’s, directie of vrienden die ook zoeken naar meer houvast in het werken met kinderen. Samen bouwen we aan een beweging van verschilmakers die het net even anders durven doen.